Ο πόνος της πτέρνας είναι ένας ιδιαίτερα ενοχλητικός, πόνος που ταλαιπωρεί μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού. Εμφανίζεται ιδιαίτερα στις γυναίκες αλλά και τους αθλητές.
Ο πόνος στη πτέρνα είναι, γενικά, το αποτέλεσμα κακής λειτουργίας (ανωμαλία στο βάδισμα) που πιέζει υπερβολικά το οστό της πτέρνας και τα μαλακά μόρια που συνδέονται με αυτό. Ο πόνος μπορεί να είναι αποτέλεσμα ενός τραυματισμού που συνέβη κατά το περπάτημα ή από ένα πήδημα σε σκληρή επιφάνεια, από κακοφτιαγμένα υποδήματα, ή από υπερβολικό σωματικό βάρος.
Το οστό της πτέρνας είναι ένα από τα μεγαλύτερα 26 οστά του ποδιού μας, το οποίο έχει 33 κλειδώσεις και ένα δίκτυο με πάνω από 100 τένοντες, μύες, και συνδέσμους. Σαν όλα τα οστά, είναι εκτεθειμένο σε εξωτερικές επιδράσεις, οι οποίες μπορεί να επηρεάσουν την λειτουργικότητα του και την ικανότητα του να μας κρατά όρθιους. Ο πόνος της πτέρνας, μπορεί να εντοπίζεται στο εμπρόσθιο, πίσω ή κάτω μέρος της πτέρνας.
Μία συχνή αιτία του πόνου της πτέρνας είναι η άκανθα πτέρνας, μία οστέινη ανάπτυξη στο κάτω, πρόσθιο μέρος της πτέρνας. Η άκανθα, ορατή στην ακτινογραφία, φαίνεται σαν ένα οστέινο εξόγκωμα που μπορεί να εκτείνεται μπροστά μέχρι και ένα εκατοστό. Όταν δεν υπάρχει οστέινο εξόγκωμα η κατάσταση αναφέρεται σαν «σύνδρομο άκανθας πτέρνας».
Η άκανθα πτέρνας αναπτύσσεται όταν το πελματιαίο περιτόναιο λεπταίνει και επιμηκύνεται με το χρόνο ,περισσότερο του φυσιολογικού, προκαλώντας την διάταση ή και θραύση των ινών του περιτοναίου σε διάφορα σημεία κατά το μήκος τους, περιλαμβανομένου και του σημείου της πτέρνας. Προκαλείται ένα κενό, που μεταξύ του περιτοναίου και της πτέρνας μπορεί να γεμίσει με την ανάπτυξη νέου οστού δηλαδή της άκανθας . Αυτό μπορεί να είναι αποτέλεσμα μηχανικής έλλειψης ισορροπίας, από τρέξιμο, από κακή επιλογή υποδημάτων ή παχυσαρκία.
Ο πόνος της πτέρνας και η άκανθα πτέρνας συχνά συνδυάζονται με μία φλεγμονή της πελματιαίας απονεύρωσης που διατρέχει το κάτω μέρος του ποδιού, από τη πτέρνα μέχρι το μετατάρσιο. Η φλεγμονή της πελματιαίας απονεύρωσης είναι γνωστή σαν πελματιαία απονευρωσιτιδα.
O ασθενής παρουσιάζει έντονο πόνο στην περιοχή της πτέρνας. Επίσης, υπάρχει έντονος πόνος στην πλήρη φόρτιση ύστερα από ξεκούραση, λόγω του ότι η πελματιαία απονεύρωση είναι περισσότερο άκαμπτη μετά από κάποιο χρόνο χαλάρωσης. Ακουμπώντας την πελματιαία απονεύρωση, θα μπορούμε να νιώσουμε πόσο τεντωμένη είναι και πιέζοντας βαθιά μπορούμε να προκαλέσουμε πόνο.
Η φλεγμονή μπορεί να επιδεινωθεί από υποδήματα που δεν παρέχουν κατάλληλη υποστήριξη, ειδικά στην περιοχή της καμάρας και από τη χρόνια καταπόνηση που συνοδεύει μερικές φορές τις αθλητικές αλλά και τις καθημερινές δραστηριότητες.
Οι βασικές αιτίες οι οποίες προκαλούν την πελματιαία απονευρωσίτιδα είναι:
Α)Yπερπρηνισμός : O ελαφρύς πρηνισμός της ποδοκνημικής κατά την στηρικτική φάση του κύκλου αναβηματισμού είναι φυσιολογικός, αλλά τα πόδια πολλών από εμάς τείνουν να υπερπρηνίσουν (υπερβολική πτώση προς τα μέσα (πλατυποδία)) λόγω των σκληρών και ανώμαλων επιφανειών, στις οποίες περπατάμε. O υπερβολικός πρηνισμός (τα πόδια πέφτουν προς τα μέσα) του προσθίου μέρους του ποδός και οπισθίου μέρος του ποδός, κάνει την ποδική καμάρα να χαμηλώνει αρκετά όπου επιμηκύνεται το πόδι, και δημιουργεί τραυματικές διατατικές δυνάμεις στην πελματιαία απονεύρωση.
Mετά από μία συνέχεια τραυματισμού δημιουργείται φλεγμονή, ερεθισμός και πόνος στην περιοχή της πτέρνας . H συνεχόμενη φλεγμονή στο φύμα της πτέρνας, πιθανό να δημιουργήσει άκανθα όπου ο πόνος θα είναι πιο οξύς. Εκτιμάται ότι στο 50% έως 75% του πληθυσμού πού πάσχει από υπερπρηνισμό, θα προκληθεί πελματιαία απονεύρωσιτιδα. Tο ποσοστό είναι υψηλότερο στους αθλητές.
B) Κάποιοι μύες που υπάρχουν στο πίσω μέρος του ποδιού (γάμπα) δεν έχουν καλή κινητικότητα να τραβήξουν το άκρο πόδι προς τα πάνω, και περιορίζουν τη σταθερότητα της βάδισης. O συνδυασμός του υπερπρηνισμού και της μη σωστής κινητικότητας των μυών επιταχύνει τη φλεγμονή της πελματιαίας απονεύρωσης.
Γ) Το υπερκινητικό πόδι με χαλαρές αρθρώσεις δεν παρέχει αρκετή στήριξη στην ποδική καμάρα. Αυτή είναι μια βασική αιτία για την δημιουργία της φλεγμονής στην πελματιαία απονεύρωση.
Δ) Τα σύνδρομα καταπόνησης, η μη σωστή επιλογή του υποδήματος και τα λάθη προπονήσεων είναι αιτίες, που προκαλούν φλεγμονή στην πελματιαία απονεύρωση, ιδιαίτερα στους δρομείς.
Τα συνηθισμένα λάθη προπόνησης είναι για παράδειγμα, περισσότερο τρέξιμο από ότι πρέπει σε ανηφόρα, τρέξιμο σε άμμο ή τρέξιμο χωρίς τα σωστά υποδήματα.
Οι δυνατότητες μέχρι σήμερα για την θεραπεία της άκανθας πτέρνας και της πελματιαίας απονευρωσιτιδας ήταν λίγες. Αρκετες φορές συνιστούνταν φυσικοθεραπείες με τα κλασσικά μέσα αυτής όπως διαθερμίες, συμβατικά laser, ηλεκτροθεραπειες υπέρηχους κ.α. με δυστυχώς ελάχιστα έως και καθόλου αποτελέσματα
Σήμερα όμως η χρήση των κρουστικών υπερήχων έρχεται να δώσει λύση σε ένα πρόβλημα που μέχρι πριν ήταν πολύ δύσκολο στην αντιμετώπιση του. Έρευνες έχουν δείξει ότι οι θεραπείες με κρουστικούς υπέρηχους προκαλούν αύξηση της διαπερατότητας της κυτταρικής μεμβράνης, αύξηση της παρουσίας των κυτοκινών, καθώς και αύξηση της αγγειογένεσης με συνέπεια την ταχεία διαδικασία της επούλωσης της ανατομικής περιοχής που φλεγμαίνει (Loew M, 1999).
Καθόλη την διάρκεια της θεραπείας με τον κρουστικό υπέρηχο ο θεραπευτής σε συνεχή διάλογο με τον ασθενή εντοπίζει τα πρωτογενή αλλά και τα δευτερογενή σημεία του πόνου στην πτέρνα και εστιάζει σε αυτά με στόχο την θεραπεία τους. Με την πάροδο των θεραπειών τα σημεία αυτά εξαλείφονται με αποτέλεσμα την ουσιαστική αποκατάσταση του προβλήματος.
Πρέπει να σημειωθεί εδώ ότι δεν πρέπει να συγχέονται οι κλασσικοί υπέρηχοι που υπάρχουν σε όλα τα φυσικοθεραπευτηρια με τους κρουστικούς υπερήχους οι οποίοι υπάρχουν σε πολύ λίγα κέντρα σε πανελλήνιο επίπεδο και εφαρμόζονται μετά από ειδική εκπαίδευση.
Ακολουθεί πρόγραμμα διατατικών ασκήσεων της πελματιαίας απονεύρωσης καθώς και οδηγίες πρόληψης του προβλήματος.
Τέλος συνίσταται στατικό και δυναμικό πελματογραφημα για τυχόν ανεύρεση προβλημάτων του πέλματος καθώς και εφαρμογή ειδικών ορθοτικών πάτων που προκύπτουν από αυτό. Η αναγκαιότητα των ειδικών πάτων έγκειται στην αποφυγή της υποτροπής του προβλήματος ειδικά όταν η λάθος κατανομή των φορτίων στο άκρο πόδι είναι το αίτιο που την προκάλεσε.
