Παράγοντες κινδύνου
Ποιοι είναι σοβαρότεροι παράγοντες κινδύνου;
Καταρχήν οι γυναίκες που προσλαμβάνουν πολύ μικρές ποσότητες ασβεστίου μέσω της κατανάλωσης γαλακτοκομικών προϊόντων, διατρέχουν υψηλό κίνδυνο.
Επίσης επιβαρυντικοί παράγοντες είναι το κάπνισμα (ειδικά αν μιλάμε για περισσότερα από δέκα τσιγάρα την ημέρα) αλλά και το αλκοόλ. Λογικά μια νέα γυναίκα μπορεί να καταναλώνει μία, το πολύ δυο μονάδες αλκοόλ την ημέρα, δηλαδή ένα ποτήρι κρασί ή ένα ποτήρι μπύρα. Η δεύτερη μονάδα δεν είναι για κάθε μέρα, δηλαδή το δύο είναι το όριο.
Γενικά η χρήση του αλκοόλ, ιδίως στα νέα άτομα, αλλά και κατά την εμμηνόπαυση, πρέπει να αποφεύγεται. Από την άλλη πλευρά υπάρχει μια σχολή που λέει ότι η κατανάλωση μικρής ποσότητας κόκκινου κρασιού, δηλαδή ένα ποτήρι την ημέρα, έχει και ευεργετική δράση στα οστά.
Ο σημαντικότερος όμως λόγος για να «ψαχτεί» μια γυναίκα φαίνεται ότι είναι η επιβαρυμένη κληρονομικότητα από την μητέρα της. Δηλαδή αν η μητέρα της έχει οστεοπόρωση ή οστεοπορωτικά κατάγματα, τότε η νέα αυτή γυναίκα πρέπει να ενδιαφερθεί για τα οστά της από πολύ μικρή ηλικία. Εμείς συνιστούμε σε αυτές τις περιπτώσεις μια μέτρηση της οστικής πυκνότητας στην ηλικία των 45 ετών, δηλαδή πριν την εμμηνόπαυση, ώστε να ξέρουμε τι θα συμβεί όταν έρθει η εμμηνόπαυση.
Υπάρχουν ασθένειες και φάρμακα ή σκευάσματα που προδιαθέτουν για οστεοπόρωση;
Υπάρχουν περιπτώσεις που η νόσος μπορεί να διαγνωστεί ευκολότερα, όταν κάποια άτομα πάσχουν από συγκεκριμένες ασθένειες . Η λήψη κορτιζόνης, υψηλών δόσεων θυροξίνης, φαρμάκων που αναστέλλουν την έκκριση υδροχλωρικού οξέως, όπως τα ζαντάκ και τα λοσέκ (φάρμακα για το στομάχι), η λήψη επί πολλά χρόνια αντικαταθλιπτικών φαρμάκων, καθώς και τα ισχυρά ψυχοφάρμακα μπορεί να προκαλέσουν οστεοπόρωση.
Οι ασθενείς που παίρνουν τέτοια φάρμακα εκ των πραγμάτων πρέπει να υποβάλλονται σε θεραπεία, γιατί διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο.
Το ίδιο ισχύει και για τις γυναίκες που έχουν πρόωρη εμμηνόπαυση. Πιο συγκεκριμένα κάθε γυναίκα που έχει εμμηνόπαυση πριν από τα 45 έτη -κάτι αρκετά συνηθισμένο- πρέπει να ελέγχεται μετά την εμμηνόπαυση.
Το σωματικό βάρος συνδέεται με τον κίνδυνο εμφάνισης οστεοπόρωσης;
Υπάρχει αρνητική συσχέτιση μεταξύ βάρους και εμφάνισης οστεοπόρωσης . Μεγαλύτερο κίνδυνο διατρέχουν οι γυναίκες που είναι αδύνατες και δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι σήμερα το πρότυπο είναι οι πολύ αδύνατες γυναίκες. Ο κίνδυνος είναι πιο αυξημένος αν το βάρος τους είναι 10 κιλά κάτω από το ύψος τους . Δηλαδή μια γυναίκα που είναι 1, 60 και είναι ελαφρότερη από 50 κιλά, έχει περισσότερες πιθανότητες να πάθει οστεοπόρωση.
Αυτό που είναι εντελώς καταστροφικό είναι το πρόβλημα της ψυχογενούς ανορεξίας – που εμφανίζεται συνήθως στην εφηβική ηλικία ή στην τρίτη δεκαετία της ζωής της γυναίκας – που μπορεί να επιφέρει τόσο μεγάλη απώλεια οστού, ώστε να υπάρχει κίνδυνος όχι μόνο για οστεοπόρωση αλλά και για την ίδια τη ζωή της.
Οι κοπέλες, που πάσχουν από ψυχογενή ανορεξία, ποτέ δεν επανακτούν τη φυσιολογική οστική πυκνότητα, ακόμη και όταν αποκτήσουν και πάλι φυσιολογικό βάρος.
Η παχυσαρκία για τη συγκεκριμένη πάθηση είναι προστατευτικός παράγοντας, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι συνιστάται σε καμία περίπτωση. Μια γυναίκα που μπαίνει στην εμμηνόπαυση πρέπει κανονικά να έχει αυξήσει το σωματικό της βάρος, από την ηλικία των 20 ετών κατά 17 % με 20 %.
Επομένως αν μια γυναίκα όταν είναι 20 ετών έχει βάρος 50 κιλά και στα 52 έτη μπει στην εμμηνόπαυση και δεν έχει πάρει περισσότερα κιλά, έχει αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξει τη νόσο. Κανονικά αυτή η γυναίκα πρέπει να είναι 61-62 κιλά .
Τύποι οστεοπόρωσης
Η οστεοπόρωση αφορά κυρίως τις γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση;
Ένα ποσοστό περίπου 30 % των μετεμμηνοπαυσιακών γυναικών αναμένεται να αναπτύξουν σοβαρό πρόβλημα οστεοπόρωσης με εμφάνιση σπονδυλικών καταγμάτων.
Αυτό σημαίνει ότι στην Ελλάδα έχουμε περίπου 500.000 γυναίκες με σπονδυλικά κατάγματα . Διευκρινίζω ότι σπονδυλικό κάταγμα δεν σημαίνει τραυματισμός ούτε ότι προκλήθηκε από πτώση. Τα σπονδυλικά κατάγματα γίνονται αυτόματα και μπορεί να φανούν σε μια ακτινογραφία, παρόλο που η γυναίκα δεν θυμάται να έχει υποστεί ποτέ τραυματισμό.
Έχουμε και τα κατάγματα του περιφερικού σκελετού, δηλαδή τα κατάγματα του ισχίου, που παρουσιάζονται στην γεροντική ηλικία ( έχουν μετρηθεί με μεγάλη ακρίβεια στον ελληνικό πληθυσμό τα τελευταία 30 χρόνια ) και αυξάνονται ραγδαία σε συνολικό αριθμό, τόσο γιατί γηράσκει ο ελληνικός πληθυσμός όσο και γιατί χαλάει η ποιότητα της υγείας των ηλικιωμένων, δηλαδή συνέχεια γίνονται πιο ασθενικοί, με άλλα λόγια η νοσηρότητα αυξάνεται.
